بی حسی در دندانپزشکی

آشنایی با بی حسی در دندانپزشکی

 

بسیاری از افراد از رفتن به دندانپزشکی واهمه دارند و موقع ورود به مطب و یا کلینیک دندانپزشکی قلب آن ها به تپش می افتد آیا می دانید علت این ترس و واهمه چیست؟

 

علت این ترس می تواند به دو دلیل باشد:

 

  • ترس از تزریق بی حسی و مشاهده سرنگ تزریق و استقبال از درد ناشی از تزریق بی حسی
  • صدای ابزار دندانپزشکی در حین کار

 

آیا تا به حال به این موضوع فکر کرده اید که چرا ظاهر سرنگ دندانپزشکی این قدر در نظر افراد ترسناک است؟ در آمپول دندانپزشکی به دلیل این که ماده بی حسی درون یک کپسول قرار دارد برای تزریق آن باید از یک سرنگ فلزی نسبتا بلند با یک سر سوزن که تقریبا طول آن بین دو و نیم تا چهار و نیم سانتی متر است استفاده می شود. که طول سرنگ تزریق و سر سوزن تزریق تقریبا حدود 25 سانتی متر می شود و دیدن این ظاهر سرنگ که داخل دهان افراد می شود می تواند ترسناک باشد. اما برای این که این ترس و دلهره از بین برود چه کاری می توان انجام داد؟

 

در ابتدا اگر افراد این آمادگی را در خود ایجاد کنند که تحمل یک درد کوتاه مدت جهت تزریق بی حسی از دردهای در حین اعمال دندانپزشکی بسیار کمتر است و تحمل تزریق بی حسی می تواند درد ناشی از کارهای دندانپزشکی را برای آن ها بسیار کمتر کند می تواند با آرامش بسیار زیادی این عمل تزریق بی حسی را تحمل کنند. و از طرف دیگر دندانپزشک می تواند با صحبت کردن با بیمار در حین تزریق و یا با کمک از بی حسی موضعی لثه قبل از تزریق بی حسی بیمار خود را به آرامش برساند.

 

ـ چرا در برخی موارد بی حسی باعث تپش قلب می شود؟ چگونه می شود از بروز چنین حالتی جلوگیری کرد؟

 

در برخی از موارد مشاهده شده است که تزریق بی حسی دندانپزشکی باعث بروز تپش قلب در بیمار شده است. زمانی که بعضی از بیماران با ترس و دلهره از دندانپزشکی وارد محیط مطب یا کلینیک می شود این ترس و دلهره باعث آزاد شدن هورمون آدرنالین در خون آن ها می شود و به دلیل این که در ماده بی حسی هم میزان کمی از این ماده وجود دارد بالا رفتن سطح این هورمون در خون باعث تپش قلب و یا فشار خون بالا و ایجاد تپش قلب می کند که معمولا این حالت زیاد طولانی نیست و نهایتا حدود 10 دقیقه به طول می انجامد و بعد از آن بیمار در شرایط عادی قبل خود قرار می گیرد اما چنان چه افراد با سابقه بیماری قلبی یا فشار خون به مطب و یا کلینیک دندانپزشکی مراجعه می کنند حتما باید پزشک خود را در جریان قرار دهند تا داروی فاقد آدرنالین جهت بی حسی برای آن ها مورد استفاده قرار گیرد.

 

ـ چند نوع ماده ی بی حسی در ایران موجود است و تفاوت آن ها در چیست؟

 

تفاوت آمپول های بی حسی در نوع ماده بی حسی آن ها و نیز در نوع ماده رگ فشار و یا همان وازوکانستریکتور آن هاست که تفاوت آن ها در قدرت و زمان اثربخشی دارو جهت بی حسی است.

 

ـ چرا گاهی هر چه ماده ی بی حسی تزریق می شود دندان بی حس نمی شود و بیمار هم چنان درد دارد؟

 

بی حس شدن کامل دندان بستگی به مهارت پزشک در تزریق ماده ی بی حسی و همکاری و توانایی خوب باز نگه داشتن دهان بیمار در حین تزریق دارد ما در اکثر موارد چنان چه دندان دچار عفونت شده باشد به دلیل تغییرات در pH در انتهای ریشه بی حسی کامل به دست نمی آید. در این موارد پزشک باید از بی حسی های مکمل استفاده کند.

 

ـ آیا در تمام کارهای دندانپزشکی باید از بی حسی  استفاده کرد؟

 

در اکثر کارهای دندانپزشکی اگر پزشک از بی حسی استفاده کند و بیمار در حین کار احساس درد نکند و خاطره بد از مراجعه به دندانپزشکی در ذهن او باقی نماند بسیار بهتر است اما چنان چه ترمیم ها سطحی و در حد مینای دندان باشد می توان بدون تزریق بی حسی کار کرد. بعضی از افراد به دلیل بالا بودن آستانه درد معمولا درخواست دارند که پزشک تزریق بی حسی انجام ندهد اما در کارهایی نظیر عصب کشی یا همان درمان ریشه بهتر است که حتما از بی حسی استفاده شود.

 

ـ چرا احساس بی حسی در فک پائین و در فک بالا با هم متفاوت است؟

 

استخوان فک بالا به دلیل ساختار اسفنجی که دارد به محض ورود ماده ی بی حسی در آن از ضخامت استخوان عبور کرد و دندان مورد نظر و نواحی اطراف آن را بی حس می کند اما استخوان فک پائین به دلیل ساختار متراکم تر ماده بی حسی نمی تواند از آن عبور کرده  و روی دندان مورد نظر اثر کند به همین دلیل در فک پائین پزشک ناچار است تنه عصبی فک را بی حس کند و درست به همین دلیل نیمی از صورت، دهان، زیر زبان که توسط آن رشته عصبی، عصب دهی می شود بی حس می شود. که اصطلاحا به آن تزریق بلاک گفته می شود.

 

ـ در داروی بی حسی دندانپزشکی از چه ماده ای استفاده شده است؟

 

وقتی داروی بی حسی به شما تزریق می شود بدن تلاش می کند با بالا بردن جریان خون ناحیه که به آن آسیب وارد شده را ترمیم کند بنابراین سعی می کند داروی بی حسی که به عنوان یک ماده خارجی شناسایی کرده است را از محل دور کند همان طور که خودتان حدس می زنید در این صورت مدت زمان بی حس ماندن آن ناحیه پائین آمده و شما ممکن است در حین کار احساس درد کنید به این منظور در ماده بی حسی دندانپزشکی از ماده ای به نام اپی نفرین (آدرنالین) استفاده شده است که این ماده یک ماده تنگ کننده رگ است (شریان بند) که باعث می شود جریان خون در آن ناحیه پائین آمده و بی حسی مدت زمان بیش تری طول بکشد.

 

ماده اپی نفرین حتی اگر در غلظت بسیار کم و رقیق شده با نسبت 1 به 200000 استفاده شود هم می تواند بسیار مؤثر باشد. اپی نفرین به عنوان یک تنگ کننده رگ شناخته شده است که باعث می شود در ناحیه تزریق بی حسی رگ های خونی مقبض و تنگ شود و جریان خون در آن ناحیه کم شود. این عملکرد باعث می شود ماده بی حسی با اثربخشی طولانی تری باقی بماند و دندانپزشک راحت تر به کار خود ادامه دهد و بیمار هم احساس درد نکند. تزریق ماده بی حسی حاوی اپی نفرین به 3 روش می تواند به دندانپزشک در حین کار کمک کند:

 

  • ماده بی حسی خیلی آهسته تر و به تدریج در بدن جذب می شود چون در آن ناحیه جریان خون بسیار پائین آمده است.
  • از آن جائی که جریان خون در آن ناحیه بسیار پائین آمده است ماده بی حسی با همان اثر می تواند مدت زمان بیش تری در آن ناحیه باقی مانده و این امکان را به دندانپزشک بدهد که با خیال راحت تر به کار خود طولانی تر ادامه دهد و بیمار هم احساس درد نکند.
  • چنان چه ماده بی حسی حاوی اپی نفرین در ناحیه ای تزریق شود که دندانپزشک مشغول یک جراحی پیچیده است چون جریان خون بسیار پائین آمده خونریزی در آن ناحیه بسیار کم است و این امکان را به دندانپزشک این امکان را می دهد که با دید بهتر بافت های آن ناحیه را ببیند و به آن ناحیه دسترسی داشته باشد.

 

اما چنان چه بیماری با سابقه ناراحتی قلبی یا فشار خون و یا خانم های باردار به دندانپزشکی مراجعه می کنند حتما قبل از تزریق ماده ی بی حسی باید پزشک را از وضعیت خود مطلع کنند.

 

ـ چند نوع تزریق بی حسی در دندانپزشکی داریم؟

 

  • تزریق بلاک
  • تزریق pdl
  • تزریق داخل استخوان
  • تزریق درون پالپ
  • تزریق اینفیلتره

 

استخوان فک بالا چون دارای ساختار اسفنجی است چنان چه قرار باشد کار دندانپزشکی روی دندان در فک بالا انجام شود ماده بی حسی در پای همان دندان در ناحیه ای بین لثه نرم و سخت تزریق می شود که اصطلاحا به آن تزریق اینفیلتره گفته می شود (اینفیلتره) به همین دلیل ماده بی حسی پس از تزریق به سادگی از ضخامت استخوان می گذرد و دندان مورد نظر و نواحی اطراف آن را بی حس می کند.

 

اما چون استخوان در فک پائین از تراکم بیش تری برخوردار است ماده بی حسی به سختی می تواند از ضخامت استخوان گذشته و آن ناحیه را بی حس کند بنابراین دندانپزشک ناچار است با وارد کردن سوزن تزریق در ناحیه ای در داخل دهان در انتهای فک پائین تنه عصبی فک را بی حس کند بنابراین در اثر این تزریق دندان مورد نظر و بافت اطراف آن، نیمی از صورت و نیمی از زبان، دهان که توسط آن رشته عصبی، عصب دهی می شود بی حس می شود و بیمار در آن ناحیه احساس سنگینی می کند که به آن تزریق بلاک گفته می شود.

 

برای تزریق داروی بی حسی در دهان نواحی مشخصی وجود دارد اگر دندانپزشک قرار باشد روی دندانی در فک بالا کار انجام دهد آمپول بی حسی در لثه مجاور همان دندان تزریق می شود و اگر قرار باشد در فک پائین کار کند ناحیه درون لب شما (اعصاب اصلی فک پائین) شما را بی حس می کند.

 

در کارهای دندانپزشکی نظیر عصب کشی یا همان درمان ریشه گاهی لازم است برای بی حس شدن کامل دندان تزریق درون کانال های خود دندان انجام شود که به آن تزریق درون پالپی گفته می شود.

 

در برخی از موارد لازم است داروی بی حسی در الیاف و استخوان نگه دارنده دندان انجام شود که این بی حسی می تواند دردناک باشد ولی در مواردی که دندان بی حس نمی شود می تواند بسیار کاربردی باشد که به آن تزریق درون استخوان گفته می شود که مدت زمان بی حس ماندن دندان بسته به نوع ماده بی حسی مورد استفاده متفاوت است.

 

در مواردی که دندانپزشک به خاطر بی حس نشدن دندان مجبور می شود از تزریق مکمل کمک بگیرد می تواند از تزریق pdl استفاده کند در تزریق pdl دندانپزشک در لثه نگهدارنده دندان در هر چهار طرف دندان (لثه سالکوس) سه سوزن تزریق را حدود 2 تا 5/2 میلی متر وارد لثه می کند و ماده بی حسی را به میزان بسیار کم حدود 1 cc با فشار زیاد بین دندان و لثه تزریق می کند که در این روش ماده بی حسی در آن ناحیه به مدت زیاد باقی می ماند و به دندانپزشک این امکان را می دهد که زمان طولانی تر و راحت تر روی دندان بیمار کار انجام دهد.

 

Read 21177 times Last modified on Saturday, 25 August 2018 10:23
More in this category: « آمپول دندانپزشکی ارتباط بیمه‌ها با ایمپلنت دندانی »
Login to post comments
back to top