برخی بیماری های غدد بزاقی که منجر به خشکی دهان می شود :

• آپلازی = آژنری
• نشانه‌های فقدان کامل غده: (در برخی سندرم ها رخ میدهد)

هیپوپلازی مینا، فقدان دندانها، سایش وسیع الکوزالی

• هیپوپلازی یاروتید در سندروم رزنتال رخ میدهد.
• نقص استخوانی استافند:
• شایع ترین مکان: ناحیه 8 زیر کانال
• حاوی بافت غده بزاقی نابجا – بی علامته
• اتیولوژی احتمالی، فشار ناشی از غده بزاقی اصلی
• اغلب یک RG ساده کافی است (رایدولوسنسی گرد با حدود مشخص)
• Diverticula مرتبط با کاهش بزاق و اسیدی شدن بزاق و خشکی دهان می باشد
• یک کیسه (فتق) در مجرای غده اصلی بزاقی : 1. محل تجمع بزاق سیالادنیت عودکننده
• بیمار باید مرتباً غده را بدوشد تا مشکلات کمتر شوند.

واریر:  مرتبط با کاهش بزاق و اسیدی شدن بزاق و خشکی دهان می باشد

اختلالات مجاری است. (مجاری بزاقی تنگ و گشاد میشوند)

سیالولیت: مرتبط با کاهش بزاق و اسیدی شدن بزاق و خشکی دهان می باشد

شیوع سنگ زیر زبانی < پاروتید < ساب مندیبولار (بیشترین کلسیفید)

                             ß کاهش سن ابتلا

• سیالولیت ها، ثانویه به سیالادنیت انسدادی هستند.
• دو اتیولوژی دارند: آنچه به طور فیزیکی گیر ایجاد کند.

2. زیادی ca و کمبود فیتات

(فیتات: یک مهارگر تشکیل کریستال‌های هیدروکسی آپاتیت است)

• عفونت ها با افزایش PH بزاق ß اشباح ca و p ß تولید سنگ
• در مردان سیالولیت بیشترهو مرتبط با کاهش بزاق و اسیدی شدن بزاق و خشکی دهان می باشد

دلایل سنگ سازی بیشتر ساب مندیبولار: موقعیت غده، مسیر مارپیچ مجرا، ترشحات موکوسی تر از پاروتید، ca بیشتر از پاروتید ، عدم ترشح در زمان غیر تحریکی

• اصلی ترین ماده سنگ‌ها ß هیدروکسی آپاتیت
• افرادیکه سنگ بزاقی کلسیفید دارند: در بزاق ca بیشتر و فیتات کمتر دارند .
• هایپر پارا احتمال سنگ بزاقی را بیشتر میکند.

نحوه تشخیص بیماری های بزاقی مانند خشکی دهان:

CBCT چند مزیت بر فیلم معمولی

• کاهش دیستورشن
• کاهش سوپرایمپوز
• حساسیت بیشتر

اندوسکوپی

• اگر هدف صرفاً بررسی مجاری است، همه روش ها بر اندوسکوپی مقدمند
• یک اشمت در محل میگذارد تا مجرا باز بماند.
• برای سنگ < 5^mm مناسبه اگر سنگ بزرگتره ابتدا باید با لیزر شکسته بشه و بعد خارج گردد.
• سنگ های نزدیک خروجی مجرا اصولاً فقط با دوشیدن خارج میشوند.

ESWL (شوک امواج)

• برای شکستن سنگ به هر اندازه و در هر مکان
• روش کم تهاجمی
• سنگ را پودر میکند ß با بزاق خارج میشود
• جلسات متعدد نیاز دارد.
• کنتراندیکه ها: بارداری – پیس میکر – تنگی مجاری بزاقی سیالادنیت حاد یا هر فرایند التهابی سرو گردن

برداشت کامل غده بزاقی  مرتبط با کاهش بزاق و اسیدی شدن بزاق و خشکی دهان می باشد

• آخرین گزینه برداشت سنگ است (بویژه وقتی سنگ خیلی بزرگه) مرتبط با کاهش بزاق و اسیدی شدن بزاق و خشکی دهان می باشد
• عوارض حذف پاروتید: * آسیب به عصب اوریکولار بزرگ

 * سندروم فری

• عوارض خرف تحت فکی: * آسیب به عصب لینگوال زیر زبانی

موکوسل:

• تورم بی درد، آبی رنگ (موارد سطحی) یا همرنگ مخاط (عمقی)
• تشخیص اقتراقی ها: همانژیوم، ضایعات تاولی
• تراوشی: کودکان – لب پایینی – بعلت تروما

تراوش بزاق به خارج مجرا (بدون دیواره E)

مکان های دیگر: غدد بلاندین نان سطح شکمی زبان خیلی شایعه و ترومولار

• احتباسی: بعلت انسداد مجاری مرتبط با سنگ، تومور، اسکار و مصرف مکرر پرکسید هیدروژن و خمیردندان ضد جرم
• لب بالا، کام

رانولا:

علت اصلی : تروما به مجاری Rivinus  ß تراوش به خارج

سایر دلایل: انسداد و آنوریسم مجاری ، مادرزادی، تنوعات آناتومیکی    

مرتبط با کاهش بزاق و اسیدی شدن بزاق و خشکی دهان می باشد

شیوع: زن جوان

بیشتر در زنان جوان باعث بروز خشکی دهان می باشد

رانولا دهانی: ساده ، سطحی ، non plunging

تورم مواج – یک طرفه – متحرک (اگر عمقی تر بشه ß تورم دو طرفی)

رانولا plunging: گردنی، diving

ß تراوش به زیر عضله مایلوهایوئید می رود ß یک تورم در مثلث ساب مندیبولار ایجاد میشه.

تشخیص: کلاً بالینی بوده و نیاز حتمی به تصویربرداری ندارد.

• اما می توان آسپیره هم بکنی با FNA
• برای Oral می توانی us
• برای plunging می توانی CT (با ماده حاجب) و MRI

راه های درمان بیماری های غددی مثل خشکی دهان

موکوسل ß حذف غدد و مجاری مربوطه

رانولا :  

      1. روش اصلی حذف غده زیرزبانی از راه دهانی

2. در موارد plung باید علاوه بر مورد فوق، از خ دهان انیسیژن و درناژ هم کرد. مرتبط با کاهش بزاق و اسیدی شدن بزاق و خشکی دهان می باشد

در صد عود بعد درمان: برداشت زیرزبانی < صرفاً برداشت رانولا < مارسو

سیالومتاپلازی نکروزان:   مرتبط با کاهش بزاق و اسیدی شدن بزاق و خشکی دهان می باشد

• اتیولوژی: ایسکمی ، شاید عفونت و آلرژی – ترومای Blunt
• شیوع: مردان بالای 40 – دیابت، آنمی داسی، بولیمیا (تهوع مزمن) – سیگار – دنچر – اعمال جراحی
• تظاهرات:

اولیه: درد (حتی قبل از بروز زخم)، بی حسی در کام سخت

• پیشرفت سریع، تورم، زخم با حاشیه ارتیماتوز
• اغلب یک طرفه
• ویژگی اقتراقی با سایر ضایعات (حتی نسبت به MEC) پیشرفت سریعه
• بیوپسی بدون لیزر و الکتروکوتر (گرما کار را خراب میکند) انجام شود.

در نمونه هایپر پلازی سودو اپتیلیو ماتوز در E مخاط دیده میشه.

• درمان صرفاً حمایتی و دهانشویه CHα

البته ضایعه بزرگ با دبریمان زودتر خوب میشه.

چلایتیس گلاندولار:

* اتیولوژی :     1. ارثی (اتوزمال غالب)

2. محیطی uv – باد – سیگار – مرد مسن

* التهاب مزمن است غدد بزاقی لب : 1. تورم – زخم ؛       2. بزاق غلیظ چسبناک  مرتبط با کاهش بزاق و خشکی دهان می باشد

* افراد خیلی سفید پوست (آلبینیم ) بیشتر مستعدند.

* علت چسبناکی بزاق: اختلال در برخی prهای بزاق

* مکان شایع ، لب پایین

• نوع ساده : دهانه متسع مجاری دیده میشه / خروج موسین / التهاب ندارند
• چرکی سطحی: زخم، تورم، سفتی لب
• چرکی عمیق: آبسه، فیستول

* در بیوپسی 2 نکته خیلی مهم: 1. تجمع موسین à مهم

2. مجاری گشاد à مهم

درمان کلیت گلاندولار:

• نرم کننده‌ها و ضد آفتاب
• کورتون موضعی – sys
• آنتی هیستامین (وهر داروی ضد پاراسمپاتیک (کم کننده بزاق)) و اگر چرک دارد، آنتی بیوتیک
• جراحی‌ها: اگر عمقی است ß برداشت کل ضایعه
• حذف کل ورمیلون یا stripping ورمیلون
• کرایو سرجری و خشکی دهان

نکته: شاید این ضایعه پیش بدخیم باشد ß SCC

رادیاسیون خارجی:

• اشعه > 25 گری ß آسیب به غدد بزاقی دائمی در حالیکه معمولاً سرطان سر و گردن بیش از 65 گری اشعه لازم دارند.
• آغاز آسیب به غدد بزاقی: 1 هفته بعد از شروع رادیوتراپی
• کمی بهتر شدن ترشح غده: 2 سال بعد از رادیوتراپی
• پوسیدگی ناشی از اشعه:
• سریع پیش رونده و خشکی دهان
• سه ماه بعد از شروع رادیوتراپی آغاز میشوند
• در سرویکال و انسیزال از دندان 2 و 3 شروع میشه
• اکثراً درد حاد ندارند
• حتی با رعایت بهداشت، کنترل نمی شوند و موجب بروز خشکی دهان می شود.
• ORN
• با اشعه > 60 گری رخ میدهد
• با گذشت زمان بعد از رادیوتراپی ریسک آن بیشتر شده تا آخر عمر هم باقی می ماند.